Hvort árið hafi liðið hratt eða hægt er ég raunar ekki viss um. Það er mér aftur á móti alveg ljóst að árið hefur verið sannkallað rússíbanareið og Stúdentaráð verið með mörg járn í eldinum, á tímum sem hafa leyft okkur mjög fátt.
Fyrsti mánuður ársins boðaði bjartan blæ og vorum við á skrifstofu Stúdentaráðs ásamt stjórnendum og öðru starfsfólki skólans jákvæð gagnvart misserinu. Stúdentar voru byrjaðir að mæta í Vatnsmýrina og Háskólatorgið naut sín gríðarlega vel þegar mjög ófyrirsjáanlegt og óþarft – ætla ég að leyfa mér að segja – flóð teygði sig yfir í heilar fimm byggingar háskólans. Vatnstjónið var áfall sem við máttum ekki við vegna þess að rúmgóðu stofurnar urðu ónothæfar auk þess að Félagsvísindasvið missti húsnæði sitt í Gimli. Enn ein áskorunin sem við erum ennþá að takast á við.
Af miklum krafti fór Stúdentaráð þó af stað með herferðina „Eiga stúdentar ekki betra skilið?“ sem snerist að sjálfsögðu um rétt stúdenta til atvinnuleysisbóta og hækkun grunnframfærslu framfærslulána hjá Menntasjóði námsmanna. Herferðin byggði á gögnum sem skrifstofa Stúdentaráðs hefur annað hvort aflað sér sjálf eða stutt sig við. Umfjöllunarefnið náði eyru þingmanna sem vitnuðu í skrif okkar og spurðust fyrir um viðbrögð forsætisráðherra við fjárhagsstöðu stúdenta í pontu Alþingis. Herferðin hlaut heilt yfir góðar undirtektir í hinni almennri samfélagslegri umræðu og á Alþingi.
Í tilefni aldarafmælis Stúdentaráðs árið 2020 var fjögurra þátta sería um Stúdentaráð sýnd í ríkisútvarpinu og bar heitið „Baráttan – 100 ára saga Stúdentaráðs“. Markmiðið var að kjarna 100 ára sögu hagsmunabaráttu stúdenta sem hefur sett svip sinn á samfélagið frá því að stúdentar gengu fyrst til kosninga um sín eigin heildarsamtök í desember árið 1920. Afraksturinn fór fram úr okkar björtustu vonum og erum við gríðarlega þakklát Háskóla Íslands, RÚV, Ingileif Friðriksdóttur, Guðmundi Einari og öllum sem eiga í hlut, fyrir að hjálpa okkur við að láta hugmyndina verða að veruleika.
Þættirnir hvöttu okkur til dáða og sigldum við inn í mars mánuð af heilum hug. Á landsþingi LÍS lögðu fulltrúar Stúdentaráðs fram ályktun til samþykktar um fjárhagslega stöðu stúdenta sem gefin var út. Samstaða stúdentahreyfingana á landsvíssu skipti öllu máli en hún hafði verið einkennandi í gegnum faraldurinn. Reglulega höfðu hreyfingarnar fundað með mennta- og menningarmálaráðherra sem kom sér t.a.m. vel þegar hertar aðgerðir vegna fjölda smita í samfélaginu voru boðaðar á ný á vormisserinu. Á þeim fundi óskuðu fulltrúar Stúdentaráðs sérstaklega eftir því að geðheilbrigðismálin yrðu sett í forgang, enda sýndu niðurstöður kannana okkar að ástandið væri að hafa þungbær áhrif á stúdenta. Staðreyndin er nefnilega sú að eftirspurnin eftir sálfræðiþjónustu við Háskóla Íslands hefur verið umfram getu til að koma til móts við hana. Þessu var fylgt eftir með formlegu erindi á fundi með fulltrúum mennta- og menningarmálaráðuneytisins og heilbrigðisráðuneytisins sem skilaði allt að 100 milljóna stuðningi í málaflokkinn á háskólastiginu. Það liggur fyrir að nýr sálfræðingur hefur verið ráðinn í hálft stöðugildi ásamt því að fleiri geðheilbrigðisúrræðum hefur verið bætt við. Það er mikið framfaraskref og í fullkomnum takt við áherslur Stúdentaráðs.
Rétt fyrir áramót óskaði skrifstofan eftir upplýsingum um aðkomu Háskóla Íslands að rekstri spilakassa í gegnum Happdrætti Háskóla Íslands. Stjórn ráðsins sammældist um að málið yrði skoðað vandlega þar sem það væri viðkvæmt og í framhaldinu átti skrifstofan í góðum samskiptum við rektorsskrifstofu. Í kjölfar tillögu á Stúdentaráðsfundi í mars, sem sneri að því að beita þrýstingi á skólann, lagði skrifstofan til að sérstakur upplýsingafundur yrði haldinn þannig að Stúdentaráð gæti fengið viðeigandi gögn og upplýsingar frá fagaðilum og öðrum hagaðilum. Sá fundur fór fram í byrjun apríl og var breytingartillaga skrifstofunnar samþykkt, um að Stúdentaráð ályktaði um málið á grundvelli þeirra upplýsinga sem það fékk á fundinum, þeirrar vinnu sem lá þegar fyrir, sem og vitneskju um nýskipaðan starfshóp rektors sem forseti átti sæti í. Fyrirliggjandi gögn voru umfangsmikil og því unnið upp úr þeim með faglegum hætti til að tryggja Stúdentaráði málefnalega afstöðu.
Með fyrstu verkefnum nýs Stúdentaráðs eftir kosningar var að gagnrýna ný samþykktar úthlutunarreglur Menntasjóðs námsmanna fyrir skólaárið 2021-2022, sem innihéldu engar breytingar á grunnframfærslu framfærslulána. Ákvörðun ráðherra að þess í stað fela hópi ráðuneytisstjóra að koma með farsæla lausn á því máli skilaði að lokum engum varanlegum breytingum. Mikilvægur áfangi náðist þó á öðrum stöðum þegar alþjóðafulltrúi Stúdentaráðs var kjörinn forseti Aurora stúdentaráðsins. Það eru þrjú ár síðan staða alþjóðafulltrúa var sett á fót til að gæta hagsmuna erlendra nema og á þeim tíma hafa leitað til okkar nemendur sem reyna að fóta sig í samfélaginu okkar. Sum fá ekki inngöngu í læknanámið því þau þekkja ekki nafnið á þjóðarblómi Íslendinga og önnur fá ekki leyfi til að nota orðabók í prófi á þeim forsendum að gæta þurfi jafnræðis. Alþjóðafulltrúi og hagsmunafulltrúi hafa tekið höndum saman gegn þessu viðmóti sem verður að tækla með markvissum hætti.
Þá var verkefnastjóri ráðinn á skrifstofuna yfir sumartímann til að afla upplýsinga um réttindi stúdenta innan velferðarkerfisins. Ákveðið var að skoða sérstaklega kjör og réttindi stúdenta á húsnæðismarkaði og gera því skil í skýrslu sem verður gefin út í byrjun næsta árs. Út frá sömu leiðarljósi um faglegheit í starfi var ákveðið að stefnumótunarferðin yrði að þessu sinni umfangsmeiri þannig að hægt væri að uppfæra framkvæmdaáætlanir fastanefnda en einnig hefja vinnu við heildarstefnu ráðsins. Skrifstofan starfar í umboði Stúdentaráðs eftir samþykktum yfirlýsingum, ályktunum, tillögum, umsögnum o.fl. hverju sinni. Tilgangurinn með mótun heildarstefnu er hins vegar að eiga til áþreifanlega afstöðu Stúdentaráðs í lykilmálefnum á sama tíma og ákveðið svigrúm er tryggt til að ráðið þróist í takt við breytingar og framfarir úr umhverfi sínu. –
Ýmis mál eru þess eðlis að afstaða Stúdentaráðs fer ekki á milli mála. Því var ekki vandasamt að ráðast í aðra herferð fyrir alþingiskosningarnar í september. Hún bar heitið „Stúdentar eiga betri skilið“ og lagði áframhaldandi áherslu á nauðsyn þess að ráðast í markvissar aðgerðir til að sporna gegn erfiðri fjárhagslegri stöðu stúdenta. Starfshópur var stofnaður sem sá um að skipulagningu ásamt því að halda utan um m.a. pallborð á Fundi fólksins og samantekt um kosningaáherslur stjórnmálaflokkana í málefnum stúdenta. Þá tóku forseti Stúdentaráðs og rektor Háskóla Íslands höndum saman við að vekja athygli á mikilvægi háskólamenntunar og undirfjármögnun háskólastigsins. Ríkisstjórnarbreytingar hafa áhrif á forgangsröðun verkefna og við þær gefst tækifæri til að taka upp ný mál samhliða því að önnur njóti áframhaldandi stuðnings. Stúdentaráð er bjartsýnt á að nýir ríkisstjórn ráðherrar þeirra málaflokka sem snerta stúdenta leggi upp úr góðu samráði við stúdentahreyfinguna að sameiginlegum markmiðum.
Í október var nýja viðbyggingin við Gamla garð vígð að viðstöddum fulltrúum og velunnurum háskólasamfélagsins. Þannig bættust við 69 leigueiningar fyrir stúdenta á horni Hringbrautar og Sæmundargötu. Nýi samkomusalurinn þar fékk heitið Stúdentabúð í tilefni aldarafmælisins og prýðir þar listaverk tileinkað hagsmunabaráttu stúdenta. Húsnæðismálin hafa verið eitt helsta baráttumál stúdenta og var aðkoma stúdenta árið 2017 lykilatriði í því að nýi Gamli garður fékk að rísa. Fyrir þann slag á Ragna Sigurðardóttir, forseti Stúdentaráðs 2017-2018, miklar þakkir skilið. Samofin starfsemi Háskóla Íslands, fleiri stúdentaíbúðir, heildstæður þjónustukjarni og grænir samgöngumátar á að vera sameiginlegt framtíðarmarkmið okkar. Þess vegna voru viðræður um kaup á Hótel Sögu, sem stóðu yfir í tæpt ár, stúdentum mjög hugleikin. Tilkynnt var um kaup á Bændahöllinni þann 22. desember sl. Stúdentaráði til mikillar ánægju en húsnæðið verður nú loksins nýtt undir starfsemi Háskóla Íslands og Félagsstofnunnar stúdenta. Menntavísindasvið mun flytjast á miðháskólasvæðið og 113 nýjar stúdíóíbúðir bætast við í norðurhluta byggingarinnar. Háskólasamfélag í praktík! Því næst þurfum við að beina sjónum okkar að fjölgun grænna svæða, viðráðanlegum kjörum í almenningssamgöngur fyrir stúdenta og starfsfólk og að fá hér inn lágvöruverðsverslun. Möguleikarnir eru endalausir því framtíð háskólasvæðisins felur í sér frekari uppbyggingu með sjálfbærni að leiðarljósi, stúdentum og starfsfólki til hagsbóta.
Oft krefjast áherslur okkar umræðu á breiðari vettvangi sem getur tekið tíma. Við hins vegar aðlögumst því eftir bestu getu t.a.m. varðandi kennslumálin, með breytingar á innri uppbyggingu kennslumálanefndar til þess að halda betur utan um m.a. rafrænar lausnir, þak á gildi prófa, tilhögun sjúkra- og endurtökuprófa, prófnúmer og eflingu fjarnáms. Hugmyndir um fjölbreyttari kennsluaðferðir og námsmat eiga ekki að vera fjarstæðukenndar lengur og við skuldum okkur sjálfum að láta reyna á breytingar og taka áhættur, ekki vegna þess að við erum þess tilneydd heldur vegna þess að í því felast fjölda tækifæra. Þá er atvinnuleysisbótakrafan löngu komin til að vera eða þangað til að við sjáum breytingar, en um þessar mundir stendur einmitt yfir heildarendurskoðun á atvinnuleysistryggingalögunum og höfum við tryggt að okkar raddir heyrist þar. Við höldum einnig áfram að setja spurningamerki við skrásetningargjöld opinbera háskóla og veltum því upp, helst í háskólaráði, hvort þau rúmist innan ramma laganna um opinbera háskóla með hliðsjón af reglum Háskóla Íslands. Stúdentaráð hefur einnig endurvekið samstarf við önnur hagsmunafélög innan Háskólans vegna ókyngreindra salerna í byggingum skólans.
Félagslífið hefur því miður verið ábótavant þrátt fyrir að skrifað hafi verið undir nýjan samning vegna Októberfest en hátíðinni varð að fresta. Ákveðið var að vísindaferð í Stúdentaráð yrði breytt í fimm vísindaferðir eftir fræðasviðum þannig að hægt væri að bjóða fleirum til okkar. Þá tókst okkur í samstarfi við World Class að bjóða stúdentum og starfsfólki afslátt af kortum í heilsuræktarstöðina í Vatnsmýrinni, og í samstarfi við Hugrúnu geðfræðslufélag var miðlað fræðsluefni og bjargráðum til stúdenta á þriðju COVID-litaða misserinu sínu.
Lengi mætti telja verkefnin á borði skrifstofunnar því hlutverk Stúdentaráðs er í grunninn að sækja hagsmuni tæpra sextán þúsund stúdenta og í mörgum tilfellum stúdentahópsins í heild sinni. Það þýðir að okkur ber að vera ákveðin, veita öflugt aðhald, benda á vankanta og vera gagnrýnin en líka að sýna frumkvæði og útsjónarsemi. Í starfi sem þessu verður skilningur og virðing að vera í forgrunni. Stúdentaráð bindur vonir við að ofangreind mál sem og önnur brýn hagsmunamál stúdenta hljóti þann hljómgrunn sem þau eiga skilið á komandi ári.
Bestu óskir um gæfuríka nýja tíma og hjartans þakkir fyrir samstarfið á árinu kæru stúdentar, stúdentaráðsliðar og aðrir velunnarar Stúdentaráðs.
Isabel Alejandra Díaz,
Forseti Stúdentaráðs Háskóla Íslands
